İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapı Kullanımı

İçerikler (Gizle-)

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapı İşe Yarar mı?

“İlişki sonrası doğum kontrol hapı işe yarar mı?” sorusunu yanıtlamadan önce “Doğum kontrol hapı nedir?” sorusunun yanıtlanması gerekir. Doğum kontrol hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrası acil doğum kontrolü için kullanılan bir ilaçtır. Düzenli olarak kullanılan doğum kontrol hapları ya da yöntemleri ile benzer bir kullanımı yoktur. Acil ve hızlı bir doğum kontrol çözümü gerektiğinde kullanılır. Korunmasız bir şekilde ilişkiye giren, uyguladığı doğum kontrolü yönteminde sorun yaşayan (yırtılan prezervatif, unutulmuş doğum kontrol hapı ya da aşısı vb. ) ya da rıza dışı cinsel ilişkiye maruz kalan kişiler için acil ve etkili bir doğum kontrol seçeneğidir. ²

Cinsel ilişki sonrası doğum kontrol hapı olarak kullanılan doğum kontrol hapları, üç farklı şekilde karşınıza çıkabilir:

• Progestin içeren doğum kontrol hapları, 
• Ulipristal içeren doğum kontroln hapları, 
• Hem östrojen hem progestin içeren kombine doğum kontrol hapları.²

Yukarıda bulunan cinsel ilişki sonrası doğum kontrol hapı çeşitlerinin amacı, var olan hamileliği ortadan kaldırmak değil hamileliği önlemektir. Bu hapların ana etkisi yumurtlamayı engellemektir. Doğru adette ve uygun zamanda kullanıldıkları takdirde işe yararlar ve etki oranları da oldukça yüksektir. Yapılan araştırmalara göre doğum kontrol hapını korunmasız ilişkiden sonraki 24 saat içinde aldığınızda hamilelikten koruma etkisi %95’e kadar çıkabilir. Hapı, 25-48 saat (2 gün) içerisinde alırsanız yaklaşık %85 etki sunar. 49-72 saat (3 gün) içerisinde alırsanız da etkisi yaklaşık %58 civarındadır. Bu nedenle doğum kontrol haplarını mümkün olduğunca korunmasız cinsel ilişki sonrasında hızlıca almanız gerekir. ^{2 3 4}

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapı Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

“İlişki sonrası doğum kontrol hapı kullanımı nasıl olmalıdır?” sorusunu yanıtlarken temelde “Doğum kontrol hapı ilişki sonrası kullanılır mı?” sorusuna yanıt vermek gerekir. Yukarıda da belirttildiği üzere ilişki sonrası doğum kontrol hapı, bir diğer adıyla doğum kontrol hapı, korunmasız cinsel ilişki sonrası alınır. Eğer gebelikten korunma yöntemleri arasından herhangi birini kullanıyorsanız (prezervatif, doğum kontrol bandı, vajinal halka, doğum kontrol iğnesi vb.) ve bu bu yöntemlerde bir aksaklık olmadıysa doğum kontrol hapı kullanmanız gerekmez.  

Korunmasız ilişki sonrası doğum kontrol hapı kullanımı, hapın doğru şekilde etki etmesi için oldukça önemlidir. Peki, doğum kontrol hapı nasıl kullanılır? Doğum kontrol haplarının kullanımı, hapların türüne göre değişkenlik gösterir. 

• Progestin içeren doğum kontrol haplarının paketinde tek bir hap bulunur. Cinsel ilişkiden sonraki üç gün, maksimum beş gün içerisinde alınması gerekir. 
• Özellikle kilolu kadınlarda daha etkili olduğu söylenen ulipristal doğum kontrol hapı da cinsel ilişkiden sonraki beş gün içerisinde alınabilir. Aynı zamanda bu tür bir doğum kontrol hapı kullanırsanız ilacı kullandıktan sonraki beş gün boyunca herhangi bir hormonal kontraseptif almamanız gerekir. 
• Üçüncü ve son acil doğum kontrol hapı, hem progestin hem de östrojen içeren, kombine doğum kontrol haplarıdır. Genellikle iki ya da dört hap şeklinde alınır. Diğer iki doğum kontrol hapı gibi korunmasız ilişkiden sonra beş gün içerisinde alınması gerekir.  En doğru kullanım için eczacınıza ya da hekiminize danışabilirsiniz.^{2 4}

Cinsel İlişki Sonrası Kullanılan Doğum Kontrol Haplarının Avantajları Nelerdir?

Cinsel ilişki sonrası doğum kontrol hapı, doğum kontrol açısından pek çok avantaj sunar. Bu avantajlar, çoğunlukla doğum kontrol hapının kullanım amacı ile aynı durumları kapsayabilir. İşte, cinsel ilişki sonrası kullanılan doğum kontrol haplarının avantajları: 

• Acil durumlar için oldukça pratik ve etkilidir. Doğum kontrolü önlemi alamadığınız durumlarda etkili bir yardımcıdır. 
• Reçetesiz ve kolayca ulaşılabilir oluşu nedeniyle korunmasız ilişki sonrası hemen temin edilebilir. 
• Uzun vadede bir yan etkisi yoktur, genel olarak güvenli bir kullanım sunar.⁵

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapı Kullanımı Hakkında Merak Edilen Diğer Detaylar

İlişki sonrası doğum kontrol hapı hakkında merak edilen diğer detaylar aşağıdaki gibidir: 

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapının Dezavantajları Nelerdir?

İlişki sonrası doğum kontrol hapının avantajları olduğu gibi bazı dezavantajları da olabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Düzenli bir doğum kontrolü sağlamaz. Bu nedenle de uzun vadede değil acil durumlarda kullanışlı bir yöntemdir. 
• AIDS, Hepatit B gibi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamaz. 
• Tıpkı düzenli alınan doğum kontrol hapı kullanımında olduğu gibi doğum kontrol hapı kullanımında da adette gecikmeler, düzensizlikler yaşanabilir. Birden fazla ve yakın zamanlarda alındığında bu durumlarla karşılaşma olasılığı da artar.⁵

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapından Sonra Ne Zaman Adet Görmek Gerekir?

İlişki sonrası doğum kontrol hapı, adet dönemini bir hafta kadar geciktirebilir. Eğer doğum kontrol hapı aldıktan sonraki üç ile dört hafta içerisinde adet görmezseniz bu hamilelik riskinin olabileceği anlamına gelir. Böyle bir durumda mutlaka hamilelik testi yaptırmanız önerilir.⁵

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapının Yan Etkileri Nelerdir?

İlişki sonrası doğum kontrol hapının sadece birkaç gün süren bazı yan etkileri olabilir. Bu yan etkiler aşağıdaki gibidir: 

• Mide bulantısı ya da kusma,
• Baş dönmesi,
• Tükenmişlik hissi, 
• Baş ağrısı, 
• Memelerde hassasiyet, 
• Adet dönemleri arasında kanama ya da normalden daha ağır bir adet kanaması,
• Alt karın ağrısı ya da alt karında kramplar.⁶

İlişki Sonrası Doğum Kontrol Hapı Kimler İçin Uygun Değildir?

İlişki sonrası doğum kontrol hapı kullanmak aşağıdaki kişiler için uygun olmayabilir:

• Doğum kontrol hapının içeriğinde yer alan herhangi bir bileşene alerjisi olan kişiler, 
• Barbitüratlar ya da sarı kantaron gibi doğum kontrol hapının etkinliğini azaltabilecek ilaçlar kullanan kişiler.⁶

Emziriyorsanız doğum kontrol hapı kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışıp sizin için en uygun doğum kontrol hapı çeşidini öğrenebilirsiniz. 

Uyarı: Bu metin kişileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.

Kaynakça

• https://www.nhs.uk/contraception/emergency-contraception/
• https://my.clevelandclinic.org/health/treatments/23386-morning-after-pill
• https://www.webmd.com/sex/birth-control/plan-b
• https://uihc.org/health-topics/morning-after-pill-following-unprotected-sex
• https://www.tht.org.uk/sexual-health/improving-your-sexual-health/contraception/emergency
• https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/morning-after-pill/about/pac-20394730